İş Hayatında Hilal Taktiği

Yakın zamanlarda Talha Uğurluel'in Kanuni Sultan Süleyman'ı anlatan kitabının birinci cildini okudum. İnsanın arka bahçesi nereye açılıyorsa okudukları ve karşılaştıklarından da ona yönelik şeyler çıkartıyor. Yani tarihi bir metni bir kimyacı başka türlü yorumlar, bir öğretmen başka açıdan bakar.. Ben de kitabı çok beğenip tavsiye etmekle beraber Sultan Süleyman döneminde kazanılmış bir zafer olan ve dünyanın en kısa meydan muharebesi olarak adlandırılan Mohaç Meydan Muharebesi'ni iş hayatı yönünden inceledim.

Hilal taktiği basit ama uygulaması zor bir taktiktir. Ordu meydan savaşında üç parçaya ayrılır: Merkez kuvvetler ve yan kuvvetler. Merkez kuvvetlere en kalifiye, en hızlı ve en güvenilir birlikler geçer, çünkü işin zor kısmı onlardadır. Ordu savaşın ilk kısmında merkezden harekete geçer, düşmana hızlı bir saldırıda bulunur fakat sonra bozgun yemiş gibi gerisin geri kaçar ve düşmanın da kendisini izlemesini sağlar. Ordunun dağıldığını ve kaçmaya başladığını düşünen düşman merkez kuvvetini kovalarken yan birlikler de bir hilal gibi ilerleyip kapanarak düşmanı ordu içine hapseder ve imha eder. Mohaç'ta bu yöntem kullanılarak koskoca Macar ordusu neredeyse imha edilmişti. Hilal taktiğinde bir unsur çok önemlidir: Askere tam güven!

Peki bunun iş hayatıyla ne alakası var? İki yönden ilişkilendirdim ben: İlkinde meydan savaşını mevcut piyasamız ve hilal taktiğini de yetkinliklerimiz olarak düşünebiliriz. Malum mevcut piyasada tutunabilmek için güçlü olmanız ve iyi bir pozisyon almanız önemlidir. Merkez kuvvetler sizin temel yetkinliklerinizdir. Bunlar sizi şirketler gözünde değerli kılacak ve sizi cazibedar yapacak, tabiri caizse vur-kaç yapmanızı sağlayacak yetkinlikleriniz yani. Mesela mezun olunan okul, bilinen yabancı diller, toplam tecrübe ve bu tecrübelerin nerede kazanıldığı sizin çekirdek yetkinliklerinizdir. Bu temel yetkinlikleriniz iyiyse iş başvurusunda bulunduğunuz firmanın işe alımcısını cezbedersiniz ve sizi görüşmeye davet ederler. Ama bu etiketler görüşme odasının kapısından içeriye girene kadar size yardım ederler. Sonrasındaysa yan kuvvetlerin işe alımcıyı tabir-i caizse kapana kıstırması gerekir ki bunlar da güler yüzlü ve sempatik olmak, mülakatta sorulan sorulara farklı fakat mantıklı ve analitik cevaplar verebilmek, yerinde ve anlamlı sorular sorabilmek gibi biraz kişilik biraz da tecrübe + zeka isteyen kısımlardır. Yani bizim hilalimizde merkezde temel yetkinliklerimiz, kollarda ise tecrübelerimiz ve kişiliğimiz+zekamız  vardır diyebiliriz.  Her görüşmeye Sultan Süleyman'ın Mohaç'a hazırlandığı gibi hazırlanıp gitsek belki de aradığımız işi kapmak çocuk oyuncağı olacaktır.

Diğer yönden baktığımda ise makro bazda bir ilişki kurguladım, o da şirketin piyasadaki temsiliyle alakalı. Şirket piyasada rakiplerini yutmak istiyorsa genelde kullanılan taktikler joint venture ya da merge sistemleri oluşturmak ya da diğer rakibi satın almak şeklinde gelişiyor. Oysa bu birleşmeler ya da satın almalarda kültür uyuşmazlığı had safhada oluyor ve genellikle başarısız birleşmeler sonucunda ya iki şirket de batıyor ya da büyümek şöyle dursun daha da geriliyor. Oysa aynı sistem burada da geçerlidir: Hilal taktiği... Şirketin temel bir faaliyet alanı olur ve bu onun merkez kuvvetini teşkil eder. Yan kuvvetler ise o merkez kuvveti destekleyecek nitelikteki iş kollarıdır. Yani bisküvi üreticisiyseniz petrol işine girmenin anlamı yoktur. Taklitler her zaman asıllarını yaşatır, rakipler sizin en iyi olduğunuz faaliyet alanınızı takip edip sizinle savaşadursun siz diğer destekleyici faaliyet kollarınızla kendinizi besler ve onları piyasada daha da zayıf hale getirebilirsiniz.

Asıl önemli olan merkez kuvvete gelince; eğer birey olarak temel yetkinlik alanınızı belirleyemiyor ya da yetkinliklerinize tam güvenemiyorsanız bu sistem size göre olmayabilir. Aynı şekilde şirket olarak tek ve temel bir konsept belirleyemiyor ve bunu destekleyecek sistemleri kurgulayamıyorsanız belki de başka türlü bir strateji geliştirmelisinizdir. Neticede nasıl ki her ilaç her hastalığa deva olmaz, her strateji de size uygun olmayabilir...

Sultan Süleyman'a ve Mohaç şehitlerine selam olsun...